Przyczyny problemu, skala zjawiska, możliwe powikłania i leczenie.

dr Joanna Plak

Szacuje się, że około 10% mężczyzn i 5% kobiet w podeszłym wieku nadużywa alkoholu. Skala problemu narasta w domach pomocy społecznej. Alkohol jest też bezpośrednią lub pośrednią przyczyną wielu hospitalizacji seniorów, np. na oddziałach psychiatrycznych. Blisko 2/3 seniorów mających problem alkoholowy doświadcza go od długiego czasu. Mniejszy odsetek stanowią osoby, które zaczęły pić będąc w wieku senioralnym.

Osoby starsze sięgają po alkohol z wielu powodów: samotności, pogarszania się stanu zdrowia, depresji, nudy, poczucia pustki w życiu. Rozpoznanie uzależnienia od alkoholu u seniorów nie jest łatwe. Diagnozę utrudniają takie czynniki, jak: picie w samotności; czy traktowanie takich objawów jak: upadki, kłopoty z pamięcią i zaburzenia nastroju, drżenie rąk, jako chorób wieku podeszłego, a nie choroby alkoholowej.

W diagnostyce problemów alkoholowych w podeszłym wieku mogą być pomocne dwa testy: kliniczny test przesiewowy CAGE i test Audit. Pierwszy z nich pomaga wykryć problemowe picie alkoholu, drugi umożliwia wykrycie wczesnych stadiów choroby.

CAGE składa się z 4 pytań: czy w Twoim życiu miały miejsce takie okresy kiedy odczuwałeś/odczuwałaś konieczność ograniczenia picia; czy zdarzyło się, że osoby z bliskiego otoczenia denerwowały Cię uwagami na temat Twojego picia; czy zdarzyło się, że odczuwałeś wyrzuty sumienia/poczucie winy/wstyd z powodu picia; czy zdarzało się, że rano po przebudzeniu pierwszą rzeczą było wypicie alkoholu w celu postawienia na nogi lub uspokojenia nerwów. Minimum dwie odpowiedzi na „tak” sygnalizują problem.

Test Audit, opracowany przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, składa się z 10 pytań. Link do testu: https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/czy-jestes-uzalezniony-od-alkoholu-test-audit/

Do najczęstszych powikłań, związanych z uzależnieniem osób starszych od alkoholu, zaliczamy:

1. Zatrucie alkoholem, czyli „upicie się” – w przypadku osób w podeszłym wieku zwiększa ryzyko upadków, urazów głowy, złamań kończyn; jak również wystąpienia śpiączki.
2. Halucynoza alkoholowa – są to intensywne omamy wzrokowe i słuchowe z zachowaną świadomością, które pojawiają się o 2 dni od zmniejszenia ilości przyjmowanego alkoholu. Halucynoza występuje u osób spożywających alkohol od minimum 10 lat.
3. Majaczenie drżenne – występuje u osób długotrwale pijących, po odstawieniu alkoholu lub znaczącym zmniejszeniu przyjmowanych dawek. Chory ma zaburzenia świadomości, poci się, ma zwiększoną temperaturę ciała, cierpi na lęki i bezsenność, ma omamy i urojenia, doświadcza silnych drgawek.
4. Zespół Korsakowa- występuje i osób długotrwale i intensywnie pijących, których organizm został wyniszczony przez alkohol. Osoby te cierpią na zaburzenia pamięci, są zdezorientowane.
5. Encefalopatia Wernickiego – polega na upośledzeniu pamięci krótkotrwałej na skutek wieloletniego picia alkoholu. Do zaburzeń pamięci dochodzą: oczopląs, zaburzenie świadomości, zaburzenia snu, utrata koordynacji ruchowej.

Mimo, że leczenie osób uzależnionych od alkoholu, w podeszłym wieku, nie różni się od leczenia chorych w innych grupach wiekowych, zalecane jest dostosowanie terapii do konkretnego pacjenta. Wynika to z faktu, że już sam wiek wpływa na nasilone objawy zespołu abstynencyjnego. Ponadto osoby w podeszłym wieku chętniej uczestniczą w sesjach terapeutycznych, zwłaszcza takich, w których znajdują się odwołania do religii.