Zespół Stresu Opiekuna - z jakimi problemami mierzą się opiekunki seniorów?
dr Joanna Plak-Warecka
Praca w charakterze opiekunki seniora jest zaliczana do takich, które mogą generować duży stres, prowadzić do fizycznego i psychicznego wyczerpania (Zespół Stresu Opiekuna), jak również skutkować depresją i wypaleniem zawodowym. W niniejszym artykule scharakteryzuję na czym polega to zjawisko i jak można sobie pomoc.
Zespół Stresu Opiekuna (CSS- Caregiver Stress Syndrome), nazywany także wtórnym zespołem stresu pourazowego, jest definiowany jako fizyczne, psychiczne i emocjonalne wyczerpanie na skutek długotrwałej opieki nad osobą starszą, niesamodzielną i schorowaną. Do objawów CSS zaliczamy w szczególności: bóle somatyczne, ogromne zmęczenie i wyczerpanie, problemy ze spaniem, zaburzenia apetytu, poczucie napięcia, nerwowość, drażliwość, irytację, odczuwanie złości/ bezsilności/osamotnienie/niepokoju, ale także poczucia winy wobec podopiecznego. Opiekunka może szukać sposobu na szybkie rozładowanie tych emocji, co rodzi ryzyko uzależnienia się od leków, alkoholu, czy innych używek. Na doświadczenie CSS są w szczególności narażone opiekunki zamieszkujące z osobą starszą, ponieważ one świadczą swoje usługi w większym wymiarze niż opiekunki „dochodzące”. W ich przypadku zakres obowiązków obejmuje: wsparcie seniora w wykonywaniu codziennych czynności, dbanie o jego higienę, podawanie leków, organizowanie mu czasu wolnego; a ponadto: robienie zakupów, gotowanie, sprzątanie, pranie i szereg innych czynności związanych z pracami porządkowymi na terenie domu. Muszą być także w „ciągłej gotowości” do działania na wypadek gdyby stan zdrowia seniora uległ gwałtownemu pogorszeniu. Do grupy zwiększonego ryzyka zaliczamy także opiekunki, które wyemigrowały za pracą do innego kraju. Rozstanie z rodziną, znajomymi i znalezienie się w obcym środowisku, często również w sytuacji słabej znajomości języka, potęguje stres związany z wykonywanymi obowiązkami. Dodatkowo mają one poczucie, że muszą w pełni zaangażować się w wykonywaną pracę, ponieważ powrót do kraju nie wchodzi w rachubę (w szczególności w powodów finansowych). Tym samym zniosą więcej, by móc zostać.
W celu zminimalizowania ryzyka doświadczenia CSS opiekunka powinna pamiętać o przestrzeganiu kilku zasad: dbać o higienę pracy- robić przerwy w sprawowaniu opieki, wysypiać się, dobrze się odżywiać i nawadniać, dbać o aktywność fizyczną, znaleźć czas na własne przyjemności (np. wyjście do kawiarni), rozmawiać o swoich problemach/wątpliwościach/trudnościach z bliskimi (w dobie komunikatorów Internetowych jest to łatwiejsze), a w razie konieczności prosić o pomoc bliskich podopiecznego. W Internecie można znaleźć strony poświęcone sposobom na redukowanie stresu, jak również grupy wsparcia dla opiekunek seniorów. Warto skorzystać z możliwości porozmawiania z osobami wykonującymi taką samą pracę i zmagającymi się z podobnymi problemami, które mogą podzielić się swoim doświadczeniem oraz udzielić wsparcia emocjonalnego, przydatnego w walce z trudnościami związanymi ze świadczeniem usług opiekuńczych.