Wróć 
Agnieszka Żmiejko 
Podstawowe zasady żywieniowe dla seniorów: regularność i różnorodność Podstawowe zasady żywieniowe dla seniorów: regularność i różnorodność
Zasady zdrowego żywienia dla seniorów różnią się od tych zalecanych młodszym osobom. Wraz z wiekiem zmniejsza się zapotrzebowanie kaloryczne, ale zwiększa się zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze.
Regularne posiłki w podobnych odstępach czasu to podstawa - wyjaśnia ekspertka. Każdy z posiłków powinien zawierać białko, tłuszcze, węglowodany oraz warzywa lub owoce.
Specjalistka zwraca szczególną uwagę na znaczenie nawodnienia:
Seniorzy często odczuwają mniejsze pragnienie, co prowadzi do niedostatecznego nawodnienia organizmu. Minimum to 1,5 litra wody dziennie dla kobiety i 2 litry dla mężczyzny. Także powolne jedzenie każdego posiłku i skupienie na posiłku podczas jedzenia bez wykonywania w tym czasie dodatkowych aktywności to podstawa prawidłowego sposobu odżywiania.
Warto podkreślić, że seniorzy często borykają się z problemami z żuciem i połykaniem, co wymaga modyfikacji konsystencji potraw. Miękkie, łatwe do przełknięcia posiłki mogą znacząco poprawić komfort jedzenia i przyswajalność składników odżywczych.
Wartościowe produkty w diecie seniora
Warzywa i owoce to podstawa zdrowej diety, jednak wielu seniorów rezygnuje z nich z powodu problemów trawiennych.
Duża część seniorów choruje na cukrzycę i często boją się jeść owoce ze względu na zawartość cukru w obawie o wzrosty glikemii - tłumaczy dietetyczka. Nawet w takim przypadku owoce powinny mieć swoje miejsce w menu, ale nigdy jedzone samodzielnie. Owoce zawsze powinny być łączone z białkiem, węglowodanami i tłuszczem w pełny posiłek. Nie powinny być podjadanie między posiłkami ani same nie powinny stanowić posiłku.
Ekspertka proponuje praktyczne rozwiązania: przy problemach z tolerancją surowych warzyw zaleca ich przyrządzanie w formie gotowanej, duszonej lub pieczonej unikając ich przypalenia. W przypadku owoców z małymi pestkami takich jak maliny czy porzeczki, które mogą być źle tolerowane, sugeruje przecieranie ich lub wybór alternatywnych owoców. Produkty mleczne są kolejną ważną grupą, często eliminowaną z diety.
Często przyczyną dolegliwości wywoływanych przez produkty mleczne jest nietolerancja laktozy pojawiająca się wraz z wiekiem. W takim przypadku aby pozbyć się dolegliwości, wystarczy wybierać produkty mleczne oznaczone jako bezlaktozowe - tłumaczy mgr Aleksandra Mielnik. Produkty mleczne ze względu na wysoką zawartość wapnia są potrzebne w diecie seniorów, którzy są narażeni na osteoporozę.
Dietetyczka podkreśla przy tym jednoczesną konieczność suplementacji witaminy D3 i regularnego kontrolowania jej poziomu ze specjalistą.
Najczęstsze błędy żywieniowe i jak ich unikać
Analizując typowe błędy żywieniowe seniorów, ekspertka wskazuje na kilka kluczowych problemów.
Zdarza się, że pacjenci eliminują owoce, bo boją się cukru owocowego, ale jak mają ochotę na słodki smak, to często sięgają po słodycze - zauważa. Proponuje rozwiązanie tego problemu poprzez włączenie na co dzień pełnowartościowych posiłków z owocami 'na słodko' i ograniczenie typowych słodyczy do 1-2 razy w tygodniu.
Kolejnym częstym błędem jest rezygnacja z warzyw ze względu na złą tolerancję. W takich przypadkach zaleca podawanie warzyw w formie ugotowanej, duszonej lub pieczonej. Podobnie w przypadku produktów mlecznych - zamiast całkowitej eliminacji przy nietolerancji laktozy, sugeruje wybór produktów bezlaktozowych lub suplementację dostępnych w aptekach preparatów zawierających brakujący enzym - laktazę. Problemem jest również zbyt duże ograniczenie objętości posiłków, które prowadzi do podjadania.
Racjonalne podejście do objętości posiłków bez zbytnich eliminacji i unikanie podjadania między posiłkami to klucz do sukcesu - tłumaczy dietetyk.
Zaleca konsultację z dietetykiem w celu ustalenia optymalnej objętości i składu posiłków. W kwestii nawodnienia radzi:
rozłożyć proporcjonalnie zalecaną ilość wody na czas między posiłkami i popijać stopniowo łykami, żeby nie czuć przesycenia wodą.
W przypadku problemów z piciem wody z powodu jej smaku dietetyczka Aleksanda Mielnik sugeruje również dodawanie do wody naturalnych dodatków smakowych, takich jak świeże zioła, sok z cytryny czy kawałki owoców.
Specjalne potrzeby żywieniowe: białko, porcje i choroby towarzyszące
Białko odgrywa szczególną rolę w diecie seniorów.
Białko w posiłku powoduje utrzymanie sytości po posiłku przez dłuższy czas, zatem jest korzystne w diecie seniorów walczących z otyłością - wyjaśnia specjalistka. Dodatkowo zapobiega utracie masy mięśniowej, na którą narażeni są pacjenci.
Podkreśla przy tym konieczność indywidualnego doboru ilości i rodzaju produktów białkowych, uwzględniającego tolerancję i schorzenia towarzyszące. W kwestii wielkości posiłków mgr Aleksandra Mielnik zaleca:
nie mniej niż 3, optymalnie 4-5 posiłków ponieważ dzięki krótszym odstępom pomiędzy posiłkami zmniejsza się chęć na podjadanie. Zwraca uwagę na sposób jedzenia: im szybciej jemy, tym większe posiłki zjadamy. Aby ograniczyć objętość posiłku, należy skupić się na nim, jeść powoli i dokładnie gryźć.
W przypadku seniorów z cukrzycą i chorobami serca ekspertka przedstawia konkretne zalecenia.
Systematyczne posiłki z dodatkiem warzyw i/lub owoców to podstawa - mówi. Należy unikać jedzenia między posiłkami, a owoce zawsze łączyć z posiłkami.
Zaleca również ograniczenie słodyczy, eliminację słodkich napojów oraz unikanie tłustych mięs i tłuszczów zwierzęcych.
Wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej w postaci delikatnych ćwiczeń dostosowanych do stanu pacjenta lub spacerów to ważny element kompleksowego podejścia do walki z otyłością - dodaje na zakończenie.
Walka z otyłością u seniorów wymaga holistycznego podejścia, uwzględniającego zarówno odpowiednią dietę, jak i aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości osoby starszej.
