Wróć 
Agnieszka Żmiejko 
Najczęstsze niebezpieczne kombinacje leków Najczęstsze niebezpieczne kombinacje leków
Wielu seniorów traktuje niektóre leki i suplementy jako nieszkodliwe i stosuje je bez kontroli lekarskiej.
Najczęściej obserwowanym przeze mnie problemem jest nadużywanie IPP, które pacjenci kupują samodzielnie jako tzw. osłonę na żołądek – podkreśla mgr farm. Jacek Adamski.
Choć leki te łagodzą objawy refluksu czy choroby wrzodowej, w nadmiarze zmieniają wchłanianie innych leków i składników pokarmowych. Mogą prowadzić do niedoborów magnezu, wapnia czy żelaza, zwiększając ryzyko osteoporozy czy anemii.
Pacjent, który przewlekle nadużywa IPP, często suplementuje magnez i witaminy z grupy B, ale nie uzyskuje efektów, bo substancje te słabiej się wchłaniają - wyjaśnia farmaceuta.
Równie niebezpieczne bywa sięganie po środki przeciwbólowe zawierające tę samą substancję czynną pod różnymi nazwami. Może to prowadzić do przedawkowania. Uwagę zwracają też zioła o działaniu moczopędnym, które zaburzają gospodarkę wodno-elektrolitową i bywają mylone z chorobami urologicznymi.
Aby uniknąć ryzyka nieświadomego przedawkowania, dobrze jest czytać ulotki i sprawdzać nazwy substancji czynnych, a nie tylko handlowe. W razie wątpliwości najlepiej skonsultować się z farmaceutą, który pomoże ocenić, czy dane preparaty można bezpiecznie łączyć.
Jak rozpoznać objawy interakcji między lekami?
Samodzielne wykrycie interakcji lekowych nie jest proste.
Opiekun lub senior mogą podejrzewać problem, gdy po krótkim czasie od przyjęcia nowego preparatu wystąpią działania niepożądane. Jednak nie każde pogorszenie samopoczucia wynika z interakcji - tłumaczy mgr farm. Jacek Adamski.
Ryzyko rośnie wraz z liczbą stosowanych leków.
Już przy pięciu preparatach prawdopodobieństwo interakcji gwałtownie wzrasta. Niektórzy seniorzy przyjmują ich 10 czy 15, a wtedy interakcje są niemal pewne - dodaje farmaceuta.
Dlatego tak ważne są przeglądy lekowe, które mogą wykonać lekarze POZ, farmaceuci w aptekach czy przy przyjęciu do szpitala. Przeglądy lekowe pozwalają ocenić, czy stosowane preparaty rzeczywiście są potrzebne, a jeśli tak w jakich dawkach i kombinacjach. To jedno z narzędzi, które może realnie zwiększyć bezpieczeństwo terapii u osób starszych.
Przeglądy lekowe stają się coraz bardziej popularnym elementem opieki farmaceutycznej. Dzięki nim można nie tylko wyeliminować zbędne preparaty, ale też zoptymalizować dawki i uniknąć groźnych interakcji. Warto korzystać z takich konsultacji regularnie, zwłaszcza przy częstych zmianach w terapii.
Czy suplementy są zawsze bezpieczne?
Reklamy często przedstawiają suplementy jako neutralne i zdrowe, ale praktyka pokazuje coś innego.
Za szczególnie problematyczne uważam preparaty reklamowane jako wspierające cholesterol. Wielu pacjentów rezygnuje przez nie z leków przepisanych przez lekarza, a suplementy nie obniżają skutecznie cholesterolu. To prowadzi do odwlekania terapii i zwiększonego ryzyka sercowo-naczyniowego - ostrzega mgr farm. Jacek Adamski.
Popularne są też elektrolity, zwłaszcza latem. Wielu seniorów traktuje je jak napoje, nie uzupełniając zwykłej wody.
Pacjenci często myślą, że skoro piją szklankę elektrolitów dziennie, to nie muszą już przyjmować zalecanych dwóch litrów płynów. To błędne podejście, które dodatkowo może nasilać problemy z nadciśnieniem, bo elektrolity zawierają sód – dodaje farmaceuta.
Suplementy diety nie są objęte tak rygorystycznymi badaniami, jak leki, dlatego ich skuteczność i bezpieczeństwo bywają ograniczone. Zbyt duże dawki witamin czy minerałów mogą być równie niebezpieczne, jak ich niedobór, dlatego warto stosować je wyłącznie wtedy, gdy są rzeczywiście potrzebne.
Rola farmaceuty i lekarza w opiece nad seniorem
Skuteczna terapia wymaga dobrej komunikacji.
Podczas kupowania nowych leków warto zapytać farmaceutę o możliwe działania niepożądane i interakcje. Najlepiej mieć przy sobie listę aktualnie stosowanych preparatów, ponieważ to bardzo ułatwia rozmowę – radzi mgr farm. Jacek Adamski.
Problemem systemowym jest brak jednej osoby odpowiedzialnej za koordynację terapii. Najczęściej tę rolę pełni lekarz POZ, ale jego czas jest mocno ograniczony. Dlatego farmaceuci coraz częściej wspierają seniorów, oferując przeglądy lekowe i konsultacje - także online. To ważny element opieki, który może zapobiec wielu niebezpiecznym sytuacjom.
Najważniejsza rada dla opiekunów
Lęk przed polipragmazją jest naturalny, szczególnie gdy bliska osoba przyjmuje wiele różnych preparatów.
Najważniejsze to nie bać się pytać. Lepiej przyjść z długą listą wątpliwości do farmaceuty, niż ryzykować zdrowiem seniora - podsumowuje mgr farm. Jacek Adamski.
Opiekunowie powinni pamiętać, że każda tabletka zarówno lek, jak i suplement ma znaczenie. Świadomość, czujność i regularne konsultacje ze specjalistą to najlepsza ochrona przed groźnymi interakcjami.
