Jesienna chandra czy depresja?
dr Joanna Plak-Warecka
Późna jesień oraz zima wiążą się z krótszymi dniami, pochmurną pogodą, zimnem i negatywnie wpływają na nastrój, także osób starszych. Depresja u seniorów jest dużo trudniejsza do identyfikacji i często może być mylona z innymi chorobami, ze względu na nietypowe objawy.
Co zatem powinno wzbudzić szczególną czujność i sugerować, że to nie jest przejściowy spadek nastroju?
Jesiennej chandrze towarzyszą takie objawy, jak: uczucie zmęczenia, problemy z zasypianiem (bezsenność lub nadmierna senność), trudność w koncentracji, rozdrażnienie i nerwowość, zmienność nastrojów, przygnębienie, apatyczność, małomówność, tendencja do izolowania się, brak apetytu lub nadmierny apetyt. Objawy te, chociaż dokuczliwe, nie utrzymują się długo, zwykle mijają z końcem listopada.
Objawy depresji są częściowo tożsame z objawami chandry. Przejawia się ona w: zaburzeniach snu (w kierunku wczesnego porannego wstawania, wybudzania się), zmniejszeniu apetytu i związanym z tym chudnięciem, zmianach nastroju z widocznym jego obniżeniem w godzinach porannych, spowolnieniu ruchowym, bólach brzucha i głowy, widocznym przygnębieniu, wycofaniu się z kontaktów towarzyskich, myślach samobójczych. Objawy utrzymują się przez okres powyżej 2 tygodni i nasilają się z czasem. Dodatkowo w przypadku seniorów depresja może pojawić się jako skutek uboczny leków przyjmowanych na przewlekłe schorzenia.
We wstępnym, samodzielnym, diagnozowaniu depresji pomocna jest geriatryczna skala oceny depresji (GDS) *1. Należy jednak pamiętać, że uzyskany wynik jest orientacyjny i wymaga potwierdzenia u lekarza. Test składa się z 30 pytań, na które należy udzielić odpowiedzi tak lub nie. Za każdą odpowiedź oznaczoną gwiazdką przyznawany jest 1 punkt. Wynik od 10 punktów sugeruje, że senior może cierpieć na depresję. Przy odpowiadaniu na poniższe pytania, należy uwzględnić samopoczucie w ciągu ostatnich dwóch tygodni.
- Myśląc o całym swoim życiu, czy jest Pan(i) z niego zadowolony(a)?
tak nie*
- Czy zmniejszyła się liczba Pana(i) aktywności i zainteresowań?
tak* nie
- Czy ma Pan(i) uczucie, że życie jest puste?
tak* nie
- Czy często czuje się Pan(i) znudzony(a)?
tak* nie
- Czy myśli Pan(i) z nadzieją o przyszłości?
tak nie*
- Czy miewa Pan(i) natrętne myśli, których nie może się Pan(i) pozbyć?
tak* nie
- Czy jest Pan(i) w dobrym nastroju przez większość czasu?
tak nie*
- Czy obawia się Pan(i), że może się zdarzyć Panu(i) coś złego?
tak* nie
- Czy przez większość czasu czuje się Pan(i) szczęśliwy(a)?
tak nie*
- Czy często czuje się Pan(i) bezradny(a)?
tak* nie
- Czy często jest Pan(i) niespokojny(a)?
tak* nie
- Czy zamiast wyjść wieczorem z domu, woli Pan(i) w nim pozostać?
tak* nie
- Czy często martwi się Pan(i) o przyszłość?
tak* nie
- Czy czuje Pan(i), że ma więcej kłopotów z pamięcią niż inni ludzie?
tak* nie
- Czy myśli Pan(i), że wspaniale jest żyć?
tak nie*
- Czy często czuje się Pan(i) przygnębiony(a) i smutny(a)?
tak* nie
- Czy obecnie czuje się Pan(i) gorszy(a) od innych ludzi?
tak* nie
- Czy martwi się Pan(i) tym, co zdarzyło się w przeszłości?
tak* nie
- Czy uważa Pan(i), że życie jest ciekawe?
tak nie*
- Czy trudno jest Panu(i) realizować nowe pomysły?
tak* nie
- Czy czuje się Pan(i) pełny(a) energii?
tak nie*
- Czy uważa Pan(i), że sytuacja jest beznadziejna?
tak* nie
- Czy myśli Pan(i), że ludzie są lepsi niż Pan(i)?
tak* nie
- Czy drobne rzeczy często wyprowadzają Pana(ią) z równowagi?
tak* nie
- Czy często chce się Panu(i) płakać?
tak* nie
- Czy ma Pan(i) kłopoty z koncentracją uwagi?
tak* nie
- Czy rano budzi się Pan(i) w dobrym nastroju?
tak nie*
- Czy ostatnio unika Pan(i) spotkań towarzyskich?
tak* nie
- Czy łatwo podejmuje Pan(i) decyzje?
tak nie*
- Czy zdolność Pan(i) myślenia jest taka sama jak dawniej?
tak nie*
Wczesna diagnostyka depresji i wdrożenie odpowiedniego leczenia jest bardzo istotne nie tylko dla zdrowia, ale wręcz dla życia seniora. Należy bowiem podkreślić, że seniorzy w depresji, którzy zdecydują się zakończyć swoje życie z reguły robią to w sposób skuteczny.
*1 Źródło: https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/geriatryczna-skala-oceny-depresji/ dostęp 12.12.2022