Praca opiekunek we Włoszech

Praca dla opiekunki osób starszych i pomocy domowych w Włoszech – możliwości zatrudnienia, zarobki, prawa i obowiązki cz.I

dr Joanna Plak

Szacuje się, że w 2017 roku we Włoszech pracowało około 840 tys. opiekunów i pomocy domowych, z czego 86% stanowiły kobiety. Liczba ta ulegnie zwiększeniu, jeśli weźmiemy pod uwagę, że często jedna osoba pracuje dla 2- 3 rodzin, a część pracowników wykonuje swoją pracę w szarej strefie (mimo sankcji finansowych). Na podstawie kontaktu o pracę zatrudnionych było 45% osób. Średnie zarobki wynosiły 800 Euro miesięcznie, przy średniej liczbie przepracowanych godzin od 25 do 29 w skali tygodnia.

Opiekunowie osób starszych (badanti) oraz personel pomocniczy domowy (colf) to najczęściej osoby pochodzące z Europy Wschodniej (dominują Ukrainki i Rumunki) – 60%, Włosi-24% oraz mieszkańcy Ameryki Południowej i Filipin. Szacuje się, że w 2015 roku na 1000 mieszkańców Włoch przypadało średnio 14,6 badanti, przy czym na północy kraju było to 15-16 badanti na 1000 mieszkańców, w centrum – 21, zaś na południu 9,3. Dostępne są również statystyki obrazujące ile procent populacji seniorów w wieku 75+ zamieszkuje poszczególne regiony Włoch i ile badanti (również w ujęciu procentowym) zamieszkuje poszczególne regiony. Szczegółowe dane znajdują się w poniższej tabeli:

We Włoszech istnieje specjalne świadczenie „indennita di accompagnamento”, z którego można pokryć koszty świadczenia usług przez badanti. W 2018 roku wysokość świadczenia wynosi 516,35 Euro miesięcznie i mogą się o nie ubiegać osoby/opiekunowie osób niesprawnych w 100%, niezdolnych do samodzielnej egzystencji z powodu upośledzenia fizycznego lub umysłowego. Muszą oni być rezydentami we Włoszech. Świadczenie można łączyć z emeryturą lub rentą. Jego wypłata jest zawieszana w momencie, w którym beneficjent podlega hospitalizacji powyżej 29 dni. W 2018 roku ze świadczenia korzystało ponad 2 miliony Włochów.

Problem nielegalnego zatrudnienia badanti we Włoszech jest dosyć rozległy, w związku z tym niektóre regiony stworzyły własne programy mające na celu legalizację zatrudnienia
i podniesienie jakości świadczonych usług. I tak w regionie Emilia Romagna w 2017 roku utworzono Fondo Regionale per la non Autosufficienza (FRNA, fundusz regionalny dla niesamodzielności), dofinansowany ze środków funduszu centralnego; w ramach którego były świadczone usługi zdrowotne i socjalne dla seniorów i ich opiekunów, mające na celu pozostawić sprawnego seniora jak najdłużej w środowisku domowym. Środki z funduszu były przeznaczane na realizację zadań w obszarach takich jak: wsparcie seniora i opiekuna, aktywizacja informacyjna (wydrukowanie broszur tematycznych związanych z opieką nad seniorem np. w zakresie higieny, zasad żywienia, dystrybucja filmów DVD o tematyce opiekuńczej), szkolenie wykwalifikowanych opiekunów (12 godzin nauki w trybie stacjonarnym i 12 godzin w trybie on-line). Podobnie w Toscanii w 2016 roku stworzono projekt „witaj opiekuna” w ramach którego uruchomiono infolinię umożliwiającą uzyskanie informacji o usługach opiekuńczych, w tym zamówienia wykwalifikowanego opiekuna. Rodziny mogły również ubiegać się o bon o wartości 300 Euro umożliwiający skorzystanie z 30 godzin wykwalifikowanej opieki. Program umożliwiał także asymilację opiekunów seniorów z rodzinami.

Zatrudnienie badanti, w tzw. szarej strefie, naraża pracodawcę na sankcje finansowe. Jest również niekorzystane dla samych badanti, którzy zatrudnieni nielegalnie nie mają uprawnień do świadczeń przysługujących pracownikom. Procedury dotyczące legalnego zatrudnienia badanti i colf zostały bardzo uproszczone. I tak, aby zatrudnić obywatela UE i EOG wystarczy zgłosić ten fakt do INPS (odpowiednik ZUS) na 24 godziny przed podjęciem przez niego pracy. Jeśli pracuje powyżej 280 godzin rocznie i zarabia powyżej 2500 EURO pracodawca musi zawrzeć z nim kontrakt w którym zawiera takie informacje jak: data zatrudnienia, rodzaj pracy, czas trwania pracy, czas trwania okresu próbnego, wyznaczenie dnia/dni wolnych od pracy, określenie warunków wyżywienia i zakwaterowania, określenie wynagrodzenia godzinowego. Jeśli pracuje poniżej 280 godzin rocznie i zarabia poniżej 2500 Euro pracodawca może skorzystać ze specjalnej „książeczki rodzinnej” (libretto famigliare), zawierającej bony na zakup usług, takich jak: usługi opiekuńcze, prywatne nauczanie, prace domowe. Można zrealizować 107 kuponów na rok. Koszt książeczki zależy od liczby kuponów. Pojedynczy kupon (voucher) kosztuje 10 Euro, z czego 8 Euro jest przeznaczone na wypłatę.

W przypadku zatrudnienia małoletnich potrzebna jest zgoda rodzica lub opiekuna oraz zaświadczenie o zdolności do wykonywania pracy. W przypadku osób spoza UE/EOG mieszkających we Włoszech – podstawą zatrudnienia jest posiadanie przez nich ważnego pozwolenia na pracę.