Rehabilitacja po udarze mózgu – jak wrócić do sprawności?

Cele rehabilitacji w pierwszych tygodniach po udarze

Specjalista podkreśla, że każdy udar przebiega inaczej, a więc cele terapii są dostosowane indywidualnie do pacjenta.

- Udar mózgu jest tematem bardzo rozległym i zróżnicowanym. Mimo teoretycznie tej samej jednostki chorobowej, u każdego przebiega inaczej, i przez to cele mogą się różnić w zależności od rozległości udaru i stanu pacjenta. Ogólnie na samym początku najważniejsze jest zapobieganie powikłaniom unieruchomienia, takim jak odleżyny, zakrzepica czy przykurcze. Bardzo ważne jest wczesne uruchomienie, utrzymanie zakresu ruchu w stawach oraz stymulacja neuroplastyczności. Bardzo istotne jest także wsparcie psychologiczne.

Najskuteczniejsze metody rehabilitacji ruchowej

Wśród dostępnych metod fizjoterapeutycznych nie ma jednej, która byłaby najlepsza dla wszystkich pacjentów. Zdaniem Grzegorza Grochala, skuteczność zwiększa łączenie kilku form terapii.

- Najlepsze efekty daje łączenie kilku form terapii dopasowanych do stanu chorego i etapu rehabilitacji. Wiadomo, że lepsze efekty uzyskuje się, gdy ćwiczenia i formy terapii opierają się na ćwiczeniach aktywności dnia codziennego oraz powtarzaniu funkcjonalnych ruchów (np. sięganie po coś konkretnego czy próba wykonania aktywności typu krojenie chleba) - wyjaśnia fizjoterapeuta. 

I dodaje: 

- Metody fizjoterapeutyczne, których używa się, żeby osiągnąć dany efekt, to m.in. PNF (proprioceptywne torowanie mięśniowo-nerwowe) oraz NDT Bobath (terapia neurorozwojowa). Coraz powszechniej wykorzystuje się również nowoczesne technologie, jak wirtualna rzeczywistość czy egzoszkielety. Podsumowując, najlepsze efekty daje trening zadaniowo-zorientowany, terapie neurofizjologiczne oraz wspomaganie nowoczesnymi technologiami.

Jak często i jak intensywnie ćwiczyć?

Rehabilitacja to proces stopniowy, a intensywność ćwiczeń powinna być dostosowana do stanu pacjenta.

- Na samym początku najlepiej ćwiczyć codziennie, nawet kilka sesji w ciągu dnia po 20–30 minut. Intensywność ćwiczeń powinna być umiarkowana, poniżej progu bólu i wyczerpania. Pacjent powinien czuć się zmęczony, ale nie wykończony. Z biegiem czasu zwiększamy trudność, czas trwania ćwiczeń oraz ich intensywność. Nie ma jednej magicznej liczby minut czy obciążenia – klucz to regularność, progresja trudności i obserwacja stanu pacjenta - tłumaczy specjalista. 

Rola zespołu medycznego i rodziny

Proces rehabilitacji wymaga zaangażowania wielu osób – lekarzy, fizjoterapeutów i bliskich pacjenta. Jak mówi Grzegorz Grochal:

- Rehabilitacja to złożony proces polegający na przywróceniu sprawności psychicznej i fizycznej, poprawy jakości życia, zdolności do pracy oraz aktywnego udziału w życiu społecznym. Każdy specjalista odpowiada za jej część. Przykładowo: lekarz kontroluje stan zdrowia i leczenie, fizjoterapeuta prowadzi terapię ruchową i uczy prawidłowych wzorców, a rodzina wspiera pacjenta na co dzień i motywuje go do ćwiczeń. Wspólne działania dają największe efekty i zwiększają szanse na odzyskanie samodzielności.

Ćwiczenia dla seniorów w domu

Niektóre formy rehabilitacji pacjent może wykonywać samodzielnie, oczywiście po wcześniejszej konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą.

- Najlepszymi ćwiczeniami są ćwiczenia funkcjonalne (zadaniowe), np. siadanie i wstawanie z krzesła, ćwiczenia balansu ciała w siedzeniu lub podparciu, ćwiczenia rąk i nóg w siadzie, a nawet kolorowanie kolorowanek dla dzieci. Ważne, żeby ćwiczenie nie było ani za proste, ani za trudne, oraz aby przerwać je w razie niepokojących objawów, takich jak zawroty głowy czy znaczne zmęczenie.

Czas trwania rehabilitacji i pierwsze efekty

Powrót do sprawności po udarze jest procesem indywidualnym i często długotrwałym.

- Zależy od rodzaju udaru, rozległości uszkodzeń, chorób współistniejących, wieku pacjenta, intensywności terapii, sprawności pacjenta przed incydentem i wielu innych czynników. Generalnie pierwsze pozytywne zmiany mogą być widoczne już po kilku tygodniach. Największe postępy występują w pierwszych 6 miesiącach. Ale co istotne – rehabilitacja trwa wiele miesięcy, a niekiedy całe życie, aby utrzymać sprawność i samodzielność - podsumowuje Grzegorz Grochal.