Problemy geriatryczne cd...

część II

dr Joanna Plak

Otępienie starcze

Otępienie starcze (demencja starcza) wynika z uszkodzeń mózgu, spowodowanych chorobami  neurodegeneracyjnymi, prowadzącymi do zwyrodnienia tkanki nerwowej. Oznacza to, że otępienie jest spowodowane chorobą mózgu o charakterze przewlekłym lub postępującym. W wyniku otępienia zaburzeniu ulegają takie funkcje poznawcze organizmu jak: pamięć, rozumienie, orientacja, myślenie, liczenie, zdolność uczenia się, język oraz ocena. Często otępienie jest mylone z chorobą Alzheimera. Chociaż to właśnie choroba Alzheimera w większości przypadków prowadzi do otępienia. 

Zgodnie z klasyfikacją ICD – 10 wyróżniamy następujące choroby prowadzące do otępienia:

-        F 00 otępienie w chorobie Alzheimera

-        F 01 otępienie pochodzenia naczyniowego

  • wielozawałowe
  • podkorowe
  • mieszane

-        F 02 otępienie w innych chorobach

  • w chorobie Picka
  • w chorobie Parkinsona
  • w chorobie Creutzfelda-Jakoba

-        F 03 otępienie bliżej nieokreślone

W ślad za wytycznymi Grupy Ekspertów Rozpoznawania Otępień (IGERO) o otępieniu możemy mówić w sytuacji, gdy u pacjenta:

-        stwierdzono obniżenie sprawności intelektualnej w zakresie minimum dwóch funkcji poznawczych z których jedną jest pamięć,

-        zaburzenia utrzymują się od co najmniej 6 miesięcy,

-        zaburzenia prowadzą do upośledzenia w funkcjonowaniu w pracy i w życiu codziennym,

-        wykluczono depresję.

Otępieniu towarzyszy osłabienie organizmu oraz pogorszenie samopoczucia, jak również drażliwość, zaburzenia nastroju i problemy z komunikowaniem się z otoczeniem.  Pacjent z otępieniem ma problemy z przypomnieniem sobie wydarzeń z niedalekiej przyszłości, imion, nazw przedmiotów, ostatnio zadanego pytania; przy czym często bardzo dobrze pamięta fakty które wydarzyły się dawno temu. Reasumując – na skutek niezdolności do samodzielnego funkcjonowania wymaga on wsparcia innych osób.

Chociaż demencja starcza jest chorobą, której częstotliwość występowania wzrasta wraz z wiekiem nie każdy musi na nią zachorować. Mniej narażone na chorobę są osoby aktywne fizycznie i psychicznie, ćwiczące swój mózg (np. poprzez rozwiązywanie krzyżówek, czy zagadek logicznych, poprzez czytanie książek). Wykonywanie tego typu działań może również opóźnić postęp choroby przy pojawieniu się jej pierwszych objawów.

Zespół słabości

Zespół słabości to: „syndrom fizjologiczny, charakteryzujący się zmniejszeniem rezerw i odporności na czynniki stresogenne, wynikający ze skumulowania się obniżonej wydolności rożnych systemów/układów fizjologicznych, co w konsekwencji prowadzi do podatności na wystąpienie niekorzystnych następstw” (Linda Fried).

Zespół słabości może być zdiagnozowany u pacjentów, u których występują przynajmniej trzy z wymienionych poniżej czynników:

-        niezamierzone zmniejszenie masy ciała, powyżej 5 kilogramów w okresie 12 miesięcy,

-        osłabienie, mierzone poprzez siłę uścisku ręki,

-        wyczerpanie,

-        spowolnienie chodu ,

-        obniżona aktywność fizyczna.

Przy wystąpieniu jednego lub dwóch czynników można mówić o zwiększonej podatności na zachorowanie na zespół słabości w bliskiej przyszłości.

Pacjenci ze zdiagnozowanym zespołem słabości są bardziej narażeni  na zachorowanie na choroby wymagające dłuższej hospitalizacji oraz na wystąpienie poważnych powikłań prowadzących nawet do śmierci.

Geriatryczny zespół jatrogenny

O geriatrycznym zespole jatrogennym możemy mówić w przypadku wystąpienia upośledzenia funkcji organizmu starszej osoby na skutek pojawienia się nowej choroby, która powstała w związku z niewłaściwym  leczeniem innych zdiagnozowanych chorób. W przypadku osób starszych najczęstszym powodem wystąpienia zespołu jatrogennego jest przypisanie pacjentowi zbyt dużej dawki leków, które wchodzą ze sobą w interakcje (jatrogenny zespół lekowy). Należy także pamiętać, że organizm osób starszych reaguje na leki inaczej niż organizm osób młodych. U osób starszych już małe dawki leków mogą powodować reakcje toksyczne. Kolejną przyczyną wystąpienia jatrogennego zespołu lekowego jest niewłaściwe zażywanie leków (np. pomijanie kolejnych dawek, mylenie dawek oraz zmiana pór przyjmowania kolejnych leków) lub wręcz rezygnacja z ich przyjmowania (głównie z powodów ekonomicznych). Osoby starsze przyjmują również wiele preparatów ziołowych wierząc w ich skuteczność. Nie pamiętają przy tym, że część z nich wpływa negatywnie na skuteczność zażywanych lekarstw. I tak np. preparaty z miłorzębu nasilają działanie leków przeciwzakrzepowych i mogą prowadzić do nadmiernych krwawień; natomiast preparaty z dziurawca osłabiają działanie leków nasercowych i antydepresyjnych. Osoby starsze nadużywają także leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych dostępnych bez recepty. Leki te przyjmowane  w nadmiarze powodują krwawienia z żołądka, czy też skoki ciśnienia i silne zawroty głowy.

W wyniku jatrogenii lekowej osoby starsze doznają takich dolegliwości jak:

-        pogorszenie sprawności psychicznej (majaczenie, depresja, nadmierna senność),

-        gwałtowne spadki ciśnienia z zasłabnięciem i upadkami,

-        zaburzenia rytmu serca na skutek wahania stężenia elektrolitów,

-        krwawienia z przewodu pokarmowego,

-        zawroty głowy,

-        utrata apetytu z nadmiernym chudnięciem.

W przypadku osób doświadczających jatrogenii lekowej, o ile nie dojdzie do jej rozpoznania, kolejne leki będą zapisywane na objawy spowodowane wcześniej zażywanymi lekami a nie chorobami. W konsekwencji osoba u której zdiagnozowano zespół jatrogenny nie tylko nie jest skutecznie leczona na żadną z chorób które doświadcza, ale dodatkowo jej życie jest zagrożone poprzez nasilenie skutków ubocznych leków wchodzących ze sobą w interakcje.

Do wielkich problemów geriatrycznych możemy zaliczyć także depresję osób starszych, której zostanie poświęcony kolejny artykuł.